Het Lam Gods, wat vooraf ging …
“In de vroege 15e eeuw lieten Josse Vijd (1360-1439), heer van Pamele, en zijn echtgenote Elisabeth Borluut het imposante polyptiek ‘De Aanbidding van het Lam Gods’ creëren voor hun familiekapel in de Sint-Janskerk, de huidige Sint-Baafskathedraal in Gent. Ze vertrouwden deze prestigieuze opdracht toe aan Hubert van Eyck, een meester in de schilderkunst van zijn tijd.
Hubert van Eyck overleed echter op 18 september 1426 zonder zijn werk te voltooien. Op aandringen van Vijd stemde Jan van Eyck ermee in om het werk van zijn broer voort te zetten, waarschijnlijk al in een vergevorderd stadium.
Op 6 mei 1432 werd het voltooide altaarstuk voor het eerst publiek tentoon gesteld tijdens de doopplechtigheid van Joos van Bourgondië, een zoon van Filips de Goede.
In 1557 kreeg de Vlaamse renaissanceschilder Michiel Coxie van koning Filips II van Spanje de opdracht om een kopie te maken van het veelluik.
Tijdens de religieuze onlusten van 1566 werd het meesterwerk verborgen in de toren van de St Janskerk (St Baafs) en in het jaar daarop weer op zijn plaats gezet.
Toen de calvinisten (olv Van Hembyse en Van Rijhove) in 1578 Gent veroverden, werd het polyptiek naar het stadhuis van Gent gebracht en men overwoog het via Willem van Oranje aan koningin Elizabeth van Engeland aan te bieden als dank voor haar steun aan de Reformatie in de Nederlanden. Josse Triest, heer van Lovendegem en afstammeling van de schenkers, verzette zich echter met succes tegen dit plan.
In 1584 keerde het schilderij terug naar Sint-Baafs en werd eerst in de kapel van Viglius geplaatst, voordat het in 1587 weer op zijn oorspronkelijke plek kwam.
1639 plaatsing van de marmeren afsluiting aan de Vijdkapel (gefinancierd door de families Triest en Borluut)
In 1781 bezocht Jozef II de stad Gent, waar hij Het Lam Gods bezichtigde. De “keizer-koster” stoorde zich, volgens de legende, aan de naaktheid van Adam en Eva. Om hem ter wille te zijn werden ze verwijderd.
In 1794 werden de vier grote middenpanelen tijdens de Franse overheersing onder Napoleon meegenomen naar Parijs en in het Louvre geplaatst, terwijl de zijpanelen werden opgeslagen in een magazijn naast de kapittelzaal. De panelen werden in 1815 teruggegeven en in 1816 opnieuw in hun oorspronkelijke staat samengesteld.
In december 1816 werden de zijpanelen – met uitzondering van de Adam- en Eva-panelen – door de kanunniken van de kathedraal verkocht aan een Brusselse handelaar voor de bespottelijke prijs van 3.000 gulden/florijnen (Zie verder).
Op 11 september 1822 woedde een brand in de Sint-Baafskathedraal. In de chaos probeerde men Het Lam Gods te redden. Door de haast brak het middenpaneel ‘de aanbidding van het Lam’ in tweeën. Een ingrijpende restauratie volgde, en in 1829 werd het retabel teruggeplaatst in de Vijdkapel.
De Adam- en Eva-panelen werden in 1861 door de Belgische staat verworven. 
Tijdens de Eerste Wereldoorlog, na de Duitse inval, wordt op 1 september 1914 het samengesteld polyptiek in veiligheid gebracht en verborgen in een privéwoning..
Hieruit blijkt (1920):
-
dat de Sint-Baafskathedraal van het originele werk alleen nog het belangrijkste centrale deel bezit, namelijk De Aanbidding van het Lam Gods, samen met de drie grote figuren van God de Vader, de Maagd Maria en Johannes de Doper; (eigendom St Baafs)
-
dat de bovenste panelen met Adam en Eva zich in het Koninklijk Museum van Brussel bevinden; (eigendom Belgische staat sinds 1861)
-
dat de zes overige panelen in het museum van Berlijn zijn, waar ze in 1894 werden doormidden gezaagd om zowel de buiten- als de binnenkant te kunnen tentoonstellen. (thans eigendom Belgische staat, als herstelbetaling oorlogschade 14-18 ; Toevertrouwd aan St Baafs, dit werd bewerkstelligd door minister Destrée ‘om … ze in hun geheel te herstellen gelijkvormig den wensch der gevers en der kunstenaars’ en vastgelegd bij Koninklijk Besluit K.B. 20 augustus 1921 . Artikel 3 van het besluit vermeldt uitdrukkelijk dat de Kerkfabriek de verbintenis aangaat ‘het meesterstuk met alle wenschelijke zorgen te bewaren’
Vertaling van het voorwoord “L’Interprétation du Retable de Saint Bavon à Gand”
1920 – Kanunnik Gabriël Van Den Gheyn.
Het veelluik ‘De Aanbidding van het Lam Gods’ geniet thans de bescherming van de onroerenderfgoedregelgeving als cultureel erfgoed van de Gentse Sint-Baafskathedraal. Daarnaast wordt het, als roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang, erkend als Vlaams topstuk onder het Topstukkendecreet.)
Duitse periode (1816 -> 1821 Koning van Pruisen <=> 1920 – Verdrag van Versailles)
Op 19 december 1816 werden, met uitzondering van ‘Adam en Eva‘, de zijluiken van het Lam Gods verkocht aan kunsthandelaar Lambertus Johannes Nieuwenhuijs voor 3000 gulden.
Via een in Aken (Duitsland) wonende Engelsman, kunstverzamelaar Edward Solly (1776 – 1844) kwamen de zes zijluiken in 1821 in het bezit van de koning van Pruisen. Die stond ze af aan het Kaiser-Friedrichmuseum in Berlijn waar de zes houten zijpanelen van het Lam Gods in 1894 minutieus in dikte doormidden gezaagd werden zodat men in totaal twaalf panelen kreeg. De bedoeling was alle panelen samen in één zaal tentoon te stellen.
Het Altes Museum voordat de panelen naar het Kaiser Friedrich Museum verhuisden.
De zes zijpanelen (Van Eyck 1434) met er boven het Michiel Coxcie middenpaneel (1559).
Zicht op de keerzijde was vanuit de zaal ernaast, aangezien de voor- en achterkant
van de panelen nog niet van elkaar waren gescheiden.
Intussen in de St Baafskathedraal
De Vijdkapel in 1912 (Foto ; Edmond Sacré 
);
zijpanelen (1559) en de aangeklede Adam en Eva van Victor Lagye (1861). Na het Verdrag van Versailles (1919), op 1 oktober 1920 werd het Lam Gods in de Vijdkapel opnieuw volledig in z’n originele staat hersteld.
Verdrag van Versailles (1919)
Na de Eerste Wereldoorlog, op 28 juni 1919, werd te Versailles het vredesverdrag ondertekend tussen de ‘Verbonden geassocieerde Mogendheden en Duitsland’.
In deel VIII artikel 247 van de uitvoerige tekst van dit vredesverdrag en het bijhorende protocol verbindt Duitsland zich ertoe om binnen de zes maanden na de inwerkingtreding van het verdrag de panelen van ‘De Aanbidding van het Lam Gods’ en de panelen van de triptiek ‘Het Laatste Avondmaal’ (Dirk – Dieric – Bouts, 1464-1468) aan België terug te bezorgen. De overdracht gebeurde op 2 juli 1920
Lees meer over Verdrag van Versailles (1919)
1934 …
Diefstal van de ‘Rechtvaardige Rechters’ en ‘St Jans de Doper’
... vandaag, 90 jaar, 11 maanden, 19 dagen
geleden.
De diefstal vond plaats tussen 10 april 1934 na 19:00 uur ( gesloten door kerkbedienden Oscar Van Bouchaute & Alfons Hebberecht) en voor 11 april 1934 om 05:25 uur (aankomst Oscar Van Bouchaute). Er bestaan officiële getuigenissen over een lichtschijnsel die nacht (omstreeks 23:15 uur) in de St Baafskathedraal, zie tijdslijn 
….
De zij ingang die op het St Baafsplein uitgeeft wordt tegenaan gevonden …
(Foto: l’ Indépendance Belge – 1934)
Er bestaat geen enkel concreet en/of objectief gegeven die de dader(s) van de diefstal zou(den) kunnen identificeren.
“ De diefstal werd uitgevoerd met het oog op een afpersing.
Het motief? Een persoonlijk faillissement voorkomen ... zie onze analyse “
11 april 1934 … de Rechtvaardige Rechters en de grisaille Johannes de Doper verdwenen … (Foto’s dd 11.04.34)
Afpersing
De afpersingsbrieven
… klik in deze ↑ besturingsbalk op 
voor een ruimer beeld
Vertaling en context van deze brieven in de tijdslijn
De vermoedelijke uitvoerder : Arsène Goedertier
Zijn laatste woorden …
DENDERMONDE, Vlasmarkt
zondag 25 november 1934 … 12:30 uur …
09 juli 1942 – Verklaring Georges (Jooris) DE VOS aan Oberleutnant Koehn
Gevonden ten huize Goedertier, Wegvoeringstraat 5 Wetteren
De schrijfmachine (Depotticket St Pietersstation aangetroffen in de portefeuille van A.G.)
Schriftvergelijking
Uitgebreidere lay-outs, foto’s en duiding zie De Zaak | Actoren | Arsène Goedertier
Van alle markten thuis … De nevenactiviteiten … schrijvend als financieel expert of kunstcriticus voor de regionale gazet, ex-koster, orgelist, tekenleraar, historicus, politieker, ontwerper, bankier, kunstschilder, wisselagent, speurder , ondernemer, bestuurder , voorzitter , directeur, redenaar, raadgever, investeerder …
viert zijn 25 jarig bestaan, Arsene Goedertier zittend derde van rechts.
Toenmalige bestaande kredietlijn bij de “Banque Nationale de Belgique” (autour de la cathédrale?) op naam van Arsène Goedertier twv 10.000 Bfr
Slechts twee afhalingen in eerste jaarhelft 1934 …
Mogelijks en waarschijnlijk hield een eerste geldafhaling (d.m.v. Cheque ?) van 1.600 Bfr op Dinsdag 24 april 1934 (twee weken na de diefstal) verband met de afpersing. Een eerste onbetwistbare en gekende handeling gebeurde op Zaterdag 28 april 1934; het huren van de schrijfmachine (borg: 1.500 Bfr) bij de firma UREEL, Vlaanderenstraat Gent (autour de la cathédrale) .
Een tweede en meteen ook laatste afhaling (400 Bfr) in die periode gebeurde op Donderdag 14 juni 1934, de dag van de voorziene inning van het losgeld bij Pastoor Meulepas in Antwerpen.
Overlijdensbericht en doodsprentje
Arsène Goedertier
(23.12.1876 – 25.11.1934)
| Linker luik
Arsène Goedertier (1876-1934) |
Midden luik
Sophie Vander Eecken (1812-1894) |
Rechter luik
Edmond Goedertier (1867 – 1913) |
Alle kisten werden in volle grond begraven. Er was geen grafkelder aanwezig :
Meer over Arsène Goedertier zie
Analyse | Actoren
Enkele protagonisten …
Deed de eerste zoeking in de woning van Goedertier.
Meer betrokkenen zie
Analyse | Wie is Wie
Samenstelling Bisdom Gent 1934
Eerste kleurenafbeeldingen ‘Lam Gods’ gepubliceerd in 1921
Musée du Louvre, Parijs – Documentatie Germain Bazin : Originele foto
Seemanns Künstlermappen (Uitgeverij E.A. Seemann – Leipzig)
Tegelijkertijd verscheen ook bij diezelfde uitgeverij E.A. Seemann “De bibliotheek van kunstgeschiedenis” (B.D.K.). Dit is een boekenserie met 84 titels en 88 nummers over visuele kunst. Het eerste deel verscheen in 1921, in het midden van de inflatieperiode, en de reeks eindigde in 1925 met de komst van het bandnummer 88, hoewel aanvankelijk 500 volumes gepland waren. In deze reeks verschenen ook de werken van Max J. Friedländer.
De kleurenafbeeldingen voor de publicaties (Max J. Friedländer / Friedrich Winkler) werden vermoedelijk aangeleverd door de firma “Albert Frisch” uit Berlijn (D) in 1920.
Ateliers Bressers en Blanchaert Gent tussen 1920 – 1930 :
Ook hier wordt een kleurenafbeelding gebruikt van de originele Rechtvaardige Rechters.
Kopie ‘Rechtvaardige Rechters’
“Jef” Vander Veken nam zelf het initiatief voor het maken van een kopie van het paneel van de Rechtvaardige Rechters, op basis van de kopie door Michiel Coxcie (gemaakt voor Filips II van Spanje tussen 1557-1559) en oude foto’s van het origineel. Van der Veken restaureerde eveneens de Madonna met kanunnik Joris van der Paele (1933) en Adam en Eva van het Lam Gods (1937).
1994 – Panorama (Jean-Pierre Coppens) : de kijk van één bron op de diefstal en afpersing, hier en daar wat veronderstellingen en geromantiseerde feiten maar desalniettemin een goed globaal overzicht … (Hoewel ik het niet altijd eens ben met de analyse van Karel Mortier ; vooral dan omtrent het motief van de zaak en de gesuggereerde “complotten” )
Geinspireerde kunst
Kunstwerken geinspireerd op “de stoutmoedige diefte“. Heeft u een kunstwerk in privé bezit ? … een foto is steeds welkom !
Eén emailadres ; spoorloos@rechtvaardigerechters.be
Meer ? zie gevolg | geïnspireerde kunst
Streekproducten, gecatalogeerd onder de noemer “Kunst”
Mail voor meer informatie !
De Rechtvaardigen Rechter
Gouden Tripel – 7,9 %
—
Straffen Arsene
Amber Quadrupel – 11,5 %
—
L’ Agneau Mystique
Meesterlijk blond – 7,3 %
—
Jan van Eyck
Triptiek tripel – 8 %
— Meer beelden … —
